Open Banking in Nederland: kansen en ontwikkelingen voor ondernemers

Het Nederlandse betaallandschap is lang niet zo vlak als ons daadwerkelijke landschap. Er gebeurt van alles: oude, vertrouwde systemen gaan op de schop, nieuwe spelers zoals Open Banking doen hun intrede – en ondernemers en consumenten bewegen mee.

In dit artikel focussen we ons op hoe Open Banking in Nederland is terechtgekomen, en blikken we vooruit: wordt dit de betaalmethode van de toekomst?

We bespreken de oorsprong en wetgeving, de unieke kenmerken van de Nederlandse markt, de voordelen voor bedrijven, en de verwachte ontwikkelingen in de komende jaren. Ook verkennen we waarom de adoptie in Nederland anders verloopt dan in andere Europese landen, en wat dit betekent voor jouw onderneming.

Of je nu een webshop runt, een dienstverlener bent, of gewoon nieuwsgierig bent naar de toekomst van betalingsverkeer in Nederland - dit overzicht helpt je om weloverwogen beslissingen te nemen over de rol die Open Banking kan spelen in jouw bedrijfsstrategie.

Wat is Open Banking precies?

Open Banking is simpelweg een systeem waarbij klanten via hun eigen bank direct kunnen betalen op jouw website of app. In plaats van omslachtige kaartbetalingen of traditionele overboekingen gebruikt Open Banking een directe verbinding tussen de bankomgeving van je klant en jouw bedrijfsrekening.

In de praktijk werkt het zo: je klant kiest voor "betalen via bank" bij het afrekenen, selecteert zijn eigen bank, logt in via de vertrouwde bankomgeving, en keurt de betaling goed. Geen kaartgegevens invoeren, geen tussenstappen, geen extra accounts aanmaken.

Voor jou als ondernemer betekent dit: lagere verwerkingskosten (geen dure kaartnetwerken), directe bevestiging van betalingen, geen risico op terugboekingen, en een naadloze klantervaring. Bovendien kun je met toestemming van je klanten waardevolle inzichten krijgen in hun betalingsgedrag om je aanbod te verbeteren.

Dit alles is mogelijk omdat banken verplicht zijn hun systemen open te stellen (vandaar de naam "Open Banking") voor gecertificeerde betaaldiensten zoals Noda, die als veilige brug fungeren tussen jouw bedrijf en de bank van je klant.

De filosofie achter Open Finance en Banking

Open Banking is meer dan alleen een technologische ontwikkeling; het vertegenwoordigt een fundamentele verschuiving in hoe we denken over financiële gegevens en diensten. De onderliggende filosofie is gebaseerd op het principe dat financiële data eigenlijk toebehoort aan de consument of het bedrijf dat deze genereert, niet aan de financiële instellingen die deze bewaren.

Traditioneel functioneerden banken als gesloten silo's van financiële informatie, waarbij klanten beperkte toegang hadden tot hun eigen gegevens en deze nauwelijks konden delen of gebruiken buiten de omgeving van hun bank. Open Banking doorbreekt die muur en creëert een ecosysteem waarin data vrij kan stromen tussen verschillende dienstverleners, maar alleen met expliciete toestemming van de eigenaar van die gegevens.

Het bredere concept van Open Finance bouwt voort op deze filosofie en breidt het uit naar alle financiële diensten, niet alleen bankrekeningen. Het omvat verzekeringen, pensioenen, investeringen en leningen. Het doel is om consumenten en bedrijven meer controle en keuzevrijheid te geven, innovatie te stimuleren door nieuwe toetreders tot de markt toe te laten, en uiteindelijk financiële diensten toegankelijker, efficiënter en persoonlijker te maken.

De verschuiving naar een open financieel landschap weerspiegelt bredere maatschappelijke trends: de beweging naar meer transparantie, het belang van gegevensbescherming en privacy in het digitale tijdperk, en de toenemende verwachting van consumenten dat diensten naadloos moeten samenwerken. Het is ook een erkenning dat in een digitale economie, data één van de meest waardevolle grondstoffen is geworden – en dat de controle over die grondstof rechtmatig bij de producent ervan hoort te liggen.

Hoe kwam Open Banking naar Nederland?

Open Banking in Nederland begon officieel met de implementatie van de Europese richtlijn voor betalingen, bekend als PSD2 (Revised Payment Services Directive), die in februari 2019 in de Nederlandse wetgeving werd opgenomen.

PSD2 stelt twee belangrijke eisen voor Open Banking:

1. De derde partij moet een vergunning hebben voor het aanbieden van betaalinitiatie- of rekeninginformatiediensten
2. De rekeninghouder moet expliciet toestemming geven aan de derde partij

Als aan deze voorwaarden wordt voldaan, krijgt de derde partij toegang tot de betaalrekening van de rekeninghouder bij een bank. Deze toegang is altijd gratis voor de consument, en kan op elk moment weer worden ingetrokken.

Lees hier: wat is Open Banking en PSD2?

Twee typen dienstverleners onder PSD2

In het Open Banking-landschap onderscheiden we twee belangrijke typen dienstverleners:

1. Betaalinitiatiedienstverleners (PISP) - Deze partijen kunnen betalingen uitvoeren vanaf de rekening van een gebruiker, bijvoorbeeld voor online aankopen.
2. Rekeninginformatiedienstverleners (AISP) - Deze dienstverleners krijgen inzicht in de transacties op een rekening. Ze kunnen bijvoorbeeld een overzicht geven van saldi bij verschillende banken of uitgaven categoriseren.

De Nederlandsche Bank (DNB) is verantwoordelijk voor het verstrekken van vergunningen aan deze dienstverleners in Nederland. Ook banken mogen deze diensten aanbieden op basis van hun EU-banklicentie.

Het Nederlandse betalingslandschap en Open Banking

Nederland heeft een bijzondere positie als het gaat om digitale betalingen. Volgens onderzoek van Mastercard evolueert Open Banking in Nederland tegen een unieke achtergrond van bestaande betaalsystemen:

• Het Instant Payments initiatief van de Betaalvereniging Nederland is nu de standaardmethode voor overboekingen en dekt bijna alle Nederlandse betaalrekeningen. Dit systeem is volledig compatibel met de Europese SEPA Instant Credit Transfer (SCT Inst) standaard.
• Nederland loopt voorop met het gebruik van Instant Payments, dat het gebruik van SCT Inst in de andere 35 landen in het SEPA-gebied (slechts 13% van alle eurocredittransfers) ver overstijgt.
• iDEAL blijft een dominante betaalmethode, gebruikt door 95% van de Nederlandse consumenten, waarbij 68% de voorkeur geeft aan iDEAL voor online betalingen.

Veranderingen in het betalingslandschap

Tegelijkertijd staat het altijd innovatieve Nederlands niet stil:

• iDEAL ondergaat belangrijke veranderingen om concurrerend te blijven
• Nieuwe betaalmethoden zoals Apple Pay en Google Pay winnen aan populariteit
• Buy Now Pay Later (BNPL) diensten zoals Klarna krijgen zowel aanhang als kritiek
• Directe bankbetalingen via Open Banking bieden een alternatief voor traditionele methoden

Adoptie en groei

Ondanks de sterke digitale infrastructuur in Nederland, verloopt de adoptie van Open Banking anders dan in sommige andere Europese landen:

• Volgens projecties zal het gebruik van Open Banking in Nederland groeien van 7% van de volwassenen in 2021 naar 29% in 2027
• Ter vergelijking: voor Frankrijk en Spanje wordt een groei verwacht van ongeveer 9% naar respectievelijk 36% en 41% in dezelfde periode
• Zweden zal naar verwachting alle andere landen overtreffen met een adoptiegraad van 47% in 2027

Uitdagingen voor Open Banking in Nederland

Hoewel Nederland vooroploopt qua digitaal bankieren en betalingsinfrastructuur, verloopt de adoptie van Open Banking relatief traag. Enkele factoren die hierbij een rol spelen:

• Tevredenheid met bestaande systemen: Nederlanders zijn over het algemeen tevreden met het huidige betalingssysteem, waardoor de urgentie voor nieuwe oplossingen minder groot is. Typisch Nederlands: ''waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan?''
• Standaardisatieproblemen: De Betaalvereniging Nederland heeft moeite gehad met het bereiken van standaardisatie over de APIs die Open Banking-verbindingen mogelijk maken
• Kostenfactor: Slechts 3% van de Nederlandse consumenten toont interesse in Open Banking-diensten als er kosten aan verbonden zijn, tegenover 31% als de diensten gratis zijn. Dat is (nog) niet zo veel

Samenwerking in de sector

Om Open Banking in Nederland verder te ontwikkelen, is samenwerking cruciaal:

• De Werkgroep Open Banking van de Betaalvereniging Nederland biedt een platform voor leden om samen te werken aan het Nederlandse Open Banking-ecosysteem
• Het SEPA Payment Account Access (SPAA) scheme kijkt verder dan PSD2 en ontwikkelt nieuwe premium Open Banking-diensten
• De Berlin Group zorgt voor standaardisatie van de digitale 'toegangspoortjes' waarmee derde partijen toegang krijgen tot betaalrekeningen

Voordelen van Open Banking voor Nederlandse ondernemers

Voor Nederlandse bedrijven biedt Open Banking verschillende concrete voordelen:

1. Lagere kosten voor betalingsverwerking

Open Banking maakt directe bank-naar-bank betalingen mogelijk zonder tussenpersonen zoals kaartnetwerken. Dit leidt tot lagere transactiekosten vergeleken met traditionele betaalmethoden zoals creditcards.

2. Geen terugboekingen (chargebacks)

Anders dan bij kaartbetalingen zijn er bij Open Banking-betalingen geen onverwachte terugboekingen, wat de cashflow voorspelbaarder maakt en financiële risico's vermindert.

3. Snellere betaalafwikkeling

Betalingen worden direct afgehandeld, vooral wanneer zowel de bank van de betaler als die van de ontvanger Instant Payments ondersteunt. Dit verbetert de cashflow en vermindert het risico op wanbetaling.

4. Verbeterde klantervaring

Open Banking biedt een naadloze betaalervaring zonder dat klanten kaartgegevens hoeven in te voeren of complexe stappen hoeven te doorlopen. De gebruiker wordt simpelweg doorgestuurd naar zijn vertrouwde bankomgeving.

5. Datagebaseerde inzichten

Met toestemming van de klant kunnen ondernemers via Open Banking waardevolle inzichten krijgen in betalingsgedrag, wat kan helpen bij het verbeteren van marketingstrategieën en het identificeren van kansen voor upselling.

Noda: Een Open Banking-oplossing voor Nederlandse ondernemers

Noda is een gevestigde speler op het gebied van Open Banking in Europa, en ook in Nederland. Als betaalprovider maakt Noda het voor ondernemers mogelijk om de voordelen van Open Banking ten volle te benutten.

Wat Noda biedt aan Nederlandse ondernemers:

• Directe bank-naar-bank betalingen via een geavanceerde Open Banking API
• Samenwerking met 2.000+ banken in 28 landen, waaronder alle grote Nederlandse banken
• Lagere transactiekosten in vergelijking met traditionele betaalmethoden
• Geen risico op terugboekingen, wat financiële zekerheid biedt
• Datadiensten die waardevolle inzichten bieden in klantgedrag
• Gebruiksvriendelijke integratie met populaire e-commerce platforms

Nederlandse banken ondersteund door Noda:

Noda werkt samen met vrijwel alle grote Nederlandse banken, waaronder:

• ABN AMRO
• ASN Bank
• Bunq
• ING
• Rabobank
• RegioBank
• SNS
• Triodos
• En meer...Bekijk hier welke banken we ondersteunen

De toekomst van Open Banking in Nederland

De toekomst van Open Banking in Nederland ziet er veelbelovend uit, ondanks de huidige uitdagingen. Volgens de Betaalvereniging Nederland is het Nederlandse betalingsverkeer "al jaren een van de meest geavanceerde en efficiënte ter wereld", maar "stilstand is achteruitgang".

Verwachte ontwikkelingen voor de komende jaren:

• Verdere integratie van Open Banking in bestaande betaalsystemen
• Meer innovatieve diensten op basis van betalings- en rekeninggegevens
• Toenemende samenwerking tussen banken en fintechbedrijven
• Verbeterde gebruikerservaring door standaardisatie en optimalisatie
• Groei van embedded finance, waarbij financiële diensten naadloos worden geïntegreerd in niet-financiële platforms

Voor ondernemers die willen profiteren van de voordelen van Open Banking, is het nu het moment om te verkennen hoe deze technologie kan bijdragen aan hun bedrijfsdoelstellingen.

Wil je meer weten over hoe Open Banking jouw bedrijf kan helpen groeien? Boek vandaag nog een demo met Noda en ontdek de mogelijkheden.